Trening EEG Biofeedback jako metoda osiągania dobrostanu policjantów w służbie i życiu osobistym
Projekt pn. „Integracja dla bezpieczeństwa-współpraca międzynarodowa w zakresie praw podstawowych” finansowany z Programu „Sprawy wewnętrzne” realizowanego w ramach Norweskiego Mechanizmu Finansowego 2014-2021.
Beneficjent: Komenda Wojewódzka Policji w Szczecinie
Partnerzy projektu: Komenda Wojewódzka Policji we Wrocławiu, Komenda Wojewódzka Policji w Gorzowie Wielkopolskim, Zachodniopomorski Urząd Wojewódzki w Szczecinie.
Projekt realizowany w okresie od 24 września 2021 r. do 30 kwietnia 2023 r.
Wartość projektu: 791 000 EUR
Współfinansowany na poziomie: 85%
Zachodniopomorscy policjanci zostali wyposażeni w kolejne narzędzie służące do optymalizacji ich funkcjonowania w służbie i poza nią. Narzędziem wykorzystywanym do osiągania tak zdefiniowanego celu było do tej pory m.in. doskonalenie zawodowe realizowane na poziomie garnizonu, jak i w specjalistycznych szkołach, ośrodkach, czy wyższej szkole Policji. Była nim również szeroko pojęta edukacja w zakresie m.in. stanu prawnego, bezpieczeństwa w służbie, jak i psychoedukacja dotycząca rozwoju niezbędnych (z perspektywy służby) lub przydatnych (z perspektywy życia osobistego) umiejętności i kompetencji.
Psycholodzy policyjni garnizonu zachodniopomorskiej Policji mogą, dzięki zakupowi realizowanemu w ramach finansowania za pośrednictwem Norway Grants, prowadzić treningi optymalizujące funkcjonowanie policjantów w oparciu o EEG Biofeedback (biologiczne sprzężenie zwrotne w oparciu o elektroencefalografię w czasie rzeczywistym).
EEG Biofeedback to system treningowy oparty na specjalistycznym sprzęcie i oprogramowaniu, służącym do odwzorowania procesów zachodzących w mózgu. Nasze organizmy funkcjonują w oparciu o dynamiczną równowagę pomiędzy stymulacją, wyciszeniem, pobudzaniem i hamowaniem. Pośrednia kontrola procesów zachodzących w mózgu, którą daje trening EEG Biofeedback, stwarza możliwość aktywnego zaangażowania się trenującego w ćwiczenia, których celem jest wygaszanie niekorzystnych nawyków mentalnych i zastąpienie ich świadomą aktywnością, sprzyjającą optymalnemu wykorzystywaniu naszych zasobów[1].
Mózg jest ośrodkiem zawiadującym naszym życiem: decyzjami, myśleniem i emocjami, stąd taka możliwość świadomego wykorzystania plastyczności mózgu dla lepszego funkcjonowania jest wyjątkowo atrakcyjna. Nasza aktywność mózgowa, rodzaj aktywowanych fal mózgowych, są bezpośrednim odzwierciedleniem naszego życia mentalnego i zdrowia psychicznego. Dzięki elektrodom mocowanym na wybranych obszarach skóry głowy/czaszki i prezentowaniu ich odczytów w formie wizualnej, trenujący otrzymuje niedostępną dotąd informację zwrotną na temat swojego funkcjonowania.
Gdy policjant modyfikuje swój stan psychiczny (np. bardziej rozluźnia się lub koncentruje), zmienia się przebieg fal mózgowych, odzwierciedlony w grze, którą trenujący może obserwować na monitorze. Zgodnie z wyznaczonym wcześniej celem, ćwiczący może obserwować i aktywnie zmieniać parametry swego funkcjonowania, na bieżąco widząc efekty swych starań. W ten sposób, w oparciu o wizualną i dźwiękową informację zwrotną, policjant uczy się utrzymywania wewnętrznej równowagi. Nagradzane aktywności samoregulacyjne i wzorce aktywności ulegają wyuczeniu i mają tendencję do uruchamiania się w przyszłości, co jest wysoce pożądanym stanem. Kiedy policjant powiąże określony stan mentalny z realizacją celu, zyskuje możliwość intencjonalnego wpływania na swój układ nerwowy również po wyjściu z gabinetu psychologa policyjnego.
Współczesne urządzenia do EEG Biofeedbacku są na tyle rozwinięte, że umożliwiają monitorowanie różnych parametrów fal mózgowych. Psycholog policyjny prowadzący trening może oglądać morfologię, czyli kształt fal mózgowych, amplitudę (czyli wysokość fal mózgowych od szczytu do doliny), oraz częstotliwość występowania danych fal (liczbę cykli fal na sekundę).
Posiadając wiedzę na temat funkcjonowania ludzkiego mózgu oraz współpracy pomiędzy ciałem a umysłem, można odwołać się np. do technik oddechowych, technik kontroli doświadczanego napięcia, aby powiązać zapis fal mózgowych z funkcjonowaniem ciała.
Jednym z celów wskazanych przez ćwiczącego policjanta może być jednoczesne osiąganie stanu relaksu i czujności, ze skupioną uwagą, a zarazem działaniem poprzedzonym przez namysł. Policjant może zatem wytrenować swój umysł, aby przy rozluźnionych mięśniach i niskim napięciu w ciele zachować niezbędną koncentrację i skupienie. Jednocześnie stan taki pozwala na szybką reakcję (aktywację mięśniową), niezbędną policjantowi do przeprowadzenia profesjonalnej interwencji.
Celem ogólnym treningu jest wykorzystanie zasobów mózgu do przełączania się pomiędzy różnymi stanami umysłu, potrzebnymi do wykonania zadania lub stawienia czoła wyzwaniu. Ten rodzaj treningu bywa wielce pomocny także kadrze kierowniczej każdego szczebla zarządzania, gdyż dzięki niemu może ona mniejszym wysiłkiem, a zarazem bardziej świadomie operować optymalnym stylem zarządzania, z którym wyżsi przełożeni wiążą nadzieje na efektywną realizację misji Policji.
Przyjazny, nieinwazyjny sposób treningu, oparty na samodzielnym wpływaniu - poprzez zmianę fal mózgowych - na widoczną na monitorze grę, jest przyjemnym i pozostawiającym kontrolę w rękach policjanta sposobem na udoskonalanie świadomego funkcjonowania w służbie i poza nią.
Któż nie chciałby łatwo osiągać stanu relaksu, naprzemiennie z pełnym skupieniem, czy czujnością tak, aby maksymalnie wykorzystać posiadane zasoby i wiedzę zawodową, a przy tym minimalizować koszty związane z wykonywaniem zawodu zaufania społecznego? Trening EEG Biofeedback stwarza ku temu najlepszą – jak dotąd - okazję.
Konsultacja merytoryczna: M.K-Z.
[1] M. Thompson, L. Thompson „Neurofeedback. Wprowadzenie do podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej”, 2012, Wrocław, Wydawnictwo Biomed Neurotechnologie
podinsp. Edyta Haszczak
Kierownik Sekcji Psychologów
KWP w Szczecinie
[1] M. Thompson, L. Thompson „Neurofeedback. Wprowadzenie do podstawowych koncepcji psychofizjologii stosowanej”, 2012, Wrocław, Wydawnictwo Biomed Neurotechnologie