Dziecko jako ofiara handlu ludźmi
Największym problemem występującym w przypadkach handlu dziećmi jest trudność w identyfikacji ofiary. Wyraźnie widoczny brak umiejętności rozpoznawania ofiar handlu wśród dzieci wynika ze złych, zniekształconych wyobrażeń. Najczęściej bowiem szukamy ofiar handlu na komercyjnym rynku seksualnym. Tymczasem wyzyskiwanie małoletnich może różnić się od wykorzystywania osób dorosłych, dziecko może np. być wykorzystywane przez dorosłych do zarabiania przez żebractwo.
Dzieci często nie są trafnie rozpoznawane jako ofiary handlu, ponieważ znajdują się
w sytuacjach i warunkach, w których nie spodziewalibyśmy się spotkać ( dorosłych) ofiar procederu.
Istotny wpływ na kłopoty z identyfikacją ofiar ma też specyficzny sposób działania sprawców przestępstw. W przeciwieństwie do sprawców handlu kobietami, handlarze dziećmi są osobami wzbudzającymi zaufanie niedążącymi do całkowitego zachowania anonimowości swoich działań. Osoby takie przedstawiają się np. jako ktoś, kto jest gotowy pomóc w procesie edukacyjnym dziecka za granicą lub sfinansować obóz językowy. Kiedy podróżują ze swoją małoletnią ofiarą, wprowadzają w błąd służby migracyjne, przedstawiając się jako opiekunowie dziecka i często posługując się sfałszowanymi dokumentami.
W związku z szerzącym się problemem handlu dziećmi graniczne służby kontrolne państw UE powinny zwracać szczególną uwagę na :
- małoletnich podróżujących bez opieki osoby dorosłej,
- małoletnich podróżujących w towarzystwie osób niebodących bliskimi członkami ich rodziny,
- małoletnich podróżujących bez wymaganych dokumentów podróży.
Grupa niezależnych Ekspertów przy Komisji Europejskiej zaleca wprowadzenie przez państwa UE specjalnych procedur wizowych zawierających unormowania odnoszące się do sytuacji, gdy osoby małoletnie podróżują bez bliskich członków rodzin. W celu ochrony dziecka i zabezpieczenia jego interesów powinny być wykonywane zdjęcia dziecka oraz towarzyszącej mu osoby.
Zasady, które powinny obowiązywać przy czynnościach procesowych z udziałem małoletnich ofiar – cudzoziemców pozostających w Polsce bez opieki:
1. Każda osoba wykonująca jakiekolwiek czynności w sprawie z udziałem dziecka powinna mieć na uwadze, że dla prawidłowo i sprawnego przebiegu czynności procesowych ważne jest jak najszybsze zebranie materiału dowodowego ( najpełniejsze i najwierniejsze wypowiedzi oraz zeznania można uzyskać w okresie do 8 dni od zdarzenia).
2. Przed podjęciem decyzji o dopuszczeniu i przeprowadzeniu dowodu z zeznań dziecka należy wnikliwie rozważyć czy zeznania te są na tyle ważne, że nie mogą być zastąpione innymi dowodami
3. Tłumaczem powinna być osoba doskonale znająca – oprócz języka – realia kulturowe.
4. Przy czynnościach przesłuchania wskazany jest udział biegłego psychologa, który powinien wesprzeć przesłuchującego w taki sposób, aby uzyskanie od dziecka informacji odbyło się w jak najmniej traumatyczny ( przesłuchujący powinien najpierw uzgodnić z psychologiem formę pytań stawianych dziecku).
5. Przesłuchanie dziecka powinno być poprzedzone analizą informacji i wniosków wyprowadzonych z konsultacji, a przeprowadzane w pomieszczeniach do tego przygotowanych, zachowaniem przyjaznego kontaktu z dzieckiem.
6. Przesłuchanie powinno być tak przeprowadzone, aby nie zachodziła konieczność jego powtórzenia.
7. Czynność przesłuchania małoletniego powinna być zarejestrowana za pomocą kamery videa w celu wykorzystania materiału filmowego w postępowaniu sądowym.
8. Na prośbę dziecka należy umożliwić obecność przy przesłuchaniu także innej osobie, jeśli będzie to miało wpływa na poczucie bezpieczeństwa dziecka i dobre wypełnienie roli świadka
9. Czynności z udziałem małoletniego powinny być przeprowadzone bez obecności sprawcy.
10. Każda osoba wykonująca czynności procesowe z udziałem dziecka zobowiązana jest w ramach udzielania informacji o prawach i obowiązkach pokrzywdzonego lub świadka do:
- dołożenia wszelkich starań, aby sposób przekazywania informacji dostosowany był do wieku dziecka i jego stanu emocjonalnego,
- upewnienia się czy przekazane informacje zostały należycie zrozumiane,
- takiego zachowania , aby swoja postawą nie stwarzać nawet pozorów wrażenia wzbudzającego
w dziecku poczucie winy.
Opracowała
Ewa Maślana
Koordynator
Zespołu Funduszy Pomocowych KWP w Szczecinie
